Met enige regelmaat worden we geconfronteerd met berichten over wet- en regelgeving die de rechten van de lgbtqia+ gemeenschap (toelichting afkorting) in bepaalde landen serieus inperken. Het probleem speelt met name in landen met hele of halve dictators of autoritaire regeringsleiders. De laatste jaren hebben o.a. Rusland, Polen, Hongarije, Turkije en Georgië hiermee de negatieve aandacht van de wereldgemeenschap op zich gevestigd. Het is daarom hoog tijd om te onderzoeken wat de belangrijkste beweegredenen zijn van de verschillende partijen of actoren die daar bij zijn betrokken. Als belangrijkste actoren vallen de staatsautoriteiten, de religieuze autoriteiten, het volk en natuurlijk de lgbtqia+ gemeenschap zelf te onderscheiden.
De afkeer van de lgbtqia+ gemeenschap door de religieuze autoriteiten in een land laat zich over het algemeen gemakkelijk verklaren. Kerkelijke autoriteiten leunen niet zelden sterk op een orthodoxe uitleg van samenlevingsvormen zoals deze zijn verwoord in de bijbel, de koran, de thora e.d. Veelal koesteren ze bovendien het idee dat hun bestaansrecht meer samenhangt met de geschiedenis in plaats van met de toekomst. Conservatisme en het onvermogen om vooruit te kijken, kunnen daarom maar al te gemakkelijk hoogtij vieren binnen religieuze gemeenschappen. Het mag derhalve weinig verbazing wekken dat kerkelijke autoriteiten zich niet zelden openlijk dan wel meer discreet proberen te verzetten tegen een meer prominente rol van de lgbtqia+ gemeenschap binnen de samenleving. Hun beweegredenen betreffen daarbij grotendeels orthodox conservatisme.
Het volk en 'Jan met de pet' komen meestal pas in beeld bij demonstraties tegen de lgbtqia+ gemeenschap. Hun beweegredenen zijn bovendien uiterst divers. Sommigen zijn opgestookt door de religieuze autoriteiten, anderen door de staatsautoriteiten. Daarnaast is er sprake van een substantiële groep van complotdenkers en tenslotte niet te vergeten een kleine groep van relschoppers. Hoe divers hun verschillende beweegredenen ook mogen zijn, ze zijn het over één ding vaak wel eens. Ze zien lgbtqia+ rechten allemaal als een potentieel gevaar voor de samenleving.
De belangrijkste rationele verklaring hiervoor lijkt de bewuste of onbewuste notie dat lgbtqia+ uitingen besmettelijk zouden zijn. Als je hen spreekt dan is het meest gehoorde argument dat ze bang zijn dat hun kinderen de verkeerde rolmodellen krijgen voorgeschoteld. Dit is gebaseerd op het volstrekt achterhaalde idee dat iemands geaardheid mede wordt bepaald door zijn of haar opvoeding. Daarnaast wordt er vaak een link verondersteld met pedofilie. Op deze twee angsten wordt doorgaans subtiel ingespeeld door zowel de religieuze als de staatsautoriteiten. Complotdenkers richten zich eveneens op deze twee voornaamste angsten.
Bovengenoemde angsten zijn echter nog het beste te vergelijken met die van een 'middeleeuwse' heksenjacht. Goed geïnformeerde burgers beseffen heel goed dat lgbtqia+ uitingen noch besmettelijk zijn, noch dat er enig verband bestaat met pedofilie. De opzettelijke verspreiding van desinformatie vormt derhalve de belangrijkste reden waarom het volk en 'Jan met de pet' zich laten zien in hun afkeer van de lgbtqia+ gemeenschap.
De afkeer van de lgbtqia+ gemeenschap door de staatsautoriteiten laat zich zo op het eerste gezicht een stuk minder gemakkelijk verklaren. Orthodox conservatisme en desinformatie lijken hierin nauwelijks enige rol van betekenis te spelen. De autoriteiten van de desbetreffende landen zijn over het algemeen prima geïnformeerd. Daarentegen vervullen ze meestal wel een sleutelrol in het opzwepen van de eerder genoemde partijen of actoren. Soms maken ze zelfs actief gebruik van desinformatie om hun doelen te bereiken. Het heeft er daarom alle schijn van dat de desbetreffende autoriteiten met name een maatschappelijk signaal willen afgeven met betrekking tot het feit dat vrije expressie en vrije meningsuiting voor wat hen betreft strikt aan banden blijft gelegd. Door opzichtig de vrije expressie en vrije meningsuiting van een opvallende minderheidsgroepering binnen de samenleving te beperken, geven ze een sterk signaal af met betrekking tot hun macht en mogelijkheden om vrijdenkers de hoek in te drukken. Een parallelle en overeenkomende beweegreden vormt het gegeven dat veel autoritaire leiders hun steun met name hebben te danken aan een sterk conservatieve middenklasse.
De lgbtqia+ gemeenschap zelf strijdt vaak op meerdere fronten tegen vormen van ongelijke behandeling. Wetgeving is namelijk van oudsher ingericht rondom de dominante samenlevingsvorm van man en vrouw. De maatschappelijke implicaties dat een dergelijk gevecht voor meer rechten kan hebben, verleidt bepaalde staatsautoriteiten er soms toe een duidelijk voorbeeld te stellen naar anderen die zich eveneens proberen hard te maken voor meer rechten.
Puur staatsopportunisme vormt doorgaans de belangrijkste aanjager van een potentiële publieke afkeer en/of inperking van de rechten van de lgbtqia+ gemeenschap. Niets inhoudelijks, niets persoonlijks maar gewoon puur machtsmisbruik door hele of halve dictators of autoritaire regeringsleiders. Door met de inzet van opportune wetgeving een opvallende minderheidsgroepering een poot dwars te zetten, tonen de autoriteiten hun macht en mogelijkheden om het land naar hun wil en hun wet in te richten. Een ieder die zich daartegen placht te verzetten, dient er rekening mee te houden daarvoor een hele hoge prijs te betalen.
Nederlanders lijken de afgelopen crisisperiode in toenemende mate solidair te zijn naar elkaar toe. Nooit eerder zag Marktplaats een stijging van deze omvang in het aantal advertenties waarin mensen gratis spullen aanbieden.
In de afgelopen twaalf maanden werden ruim 1,5 miljoen advertenties met gratis spullen aangeboden via Marktplaats, een stijging van bijna 15% ten opzichte van dezelfde periode het jaar ervoor. Met name meubels, babyspullen en doe het zelf-artikelen werden massaal belangeloos aan anderen weggegeven. Ook de interesse in het ‘gratis’ aanbod steeg het afgelopen jaar: deze advertenties werden in twaalf maanden tijd maar liefst 177,5 miljoen keer bekeken; een groei van 25% ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder.
Wat Nederlanders bezighoudt is vaak vrijwel direct terug te zien op Marktplaats. Zo ziet het platform het handelsgedrag van Nederlanders in de afgelopen coronatijd veranderen, met name op het gebied van gratis spullen aanbieden en zoeken. Deze solidaire handelstrend in de vraag naar en het aanbod van gratis spullen laat zien hoe miljoenen individuele Marktplaatsgebruikers samen bijdragen aan een wereld waarin mensen minder weggooien, maar juist meer delen met anderen.
Volgens Annemarie Buitelaar, CEO van Marktplaats, is de zoekterm 'gratis' al jaren het populairst. "Maar de sterke toename in het aanbod van gratis spullen hebben wij nog niet eerder gezien. Op basis van wat wij terughoren van onze bezoekers lijkt de reden hiervoor tweeledig: tijdens deze moeilijke coronaperiode laten Nederlanders zich van hun sociale kant zien en kiezen ze ervoor vaker iets weg te geven. Bijvoorbeeld om een ander blij te maken. Ook horen wij steeds vaker dat duurzaamheid en circulariteit een belangrijke motivatie is om iets gratis weg te geven."
Om de zoektocht naar gratis spullen op Marktplaats te vergemakkelijken, heeft de online handelsplaats alle gratis advertenties gebundeld op een speciale pagina. Op deze plek kunnen gebruikers ook filteren op gratis spullen bij hun in de buurt en eenvoudig zelf een advertentie plaatsen. Zo is het nog gemakkelijker om de levensduur van spullen te verlengen.
“De verscheidenheid aan spullen die via Marktplaats wordt weggegeven is groot. Van tuintegels tot kinderkleding en van boeken tot meubels, via ons platform krijgen deze spullen een tweede, derde of soms zelfs vierde leven. Een mooi voorbeeld zagen we tijdens de lockdown toen veel gezinnen speelgoed gratis weggaven aan andere gezinnen die te maken hadden met de lastige combinatie thuiswerken, thuisscholing en opvangproblemen. Dit soort initiatieven vind ik hartverwarmend,” zo vertelt Buitelaar.
[Fotocredits - sirichai © Adobe Stock]